روایت شاگردان استاد رضا روزبه از سلوک علمی و اخلاقی این معلم بزرگ

به گزارش تدبیر آشنا ازز نجان، در آیین نکوداشت مقام علمی و اخلاقی استاد رضا روزبه، حجت‌الاسلام طارمی از شاگردان ایشان با یادآوری دوران شاگردی خود، گفت: توفیق زیستن در فضایی را داشتم که استاد رضا روزبه یکی از بنیان‌گذاران آن بود. در طول پنج سال حضور در دبیرستان علوی، از سلوک علمی، اخلاقی و رفتاری آن معلم یگانه بهره‌های فراوان بردم.

وی با توصیف نخستین دیدار خود با استاد روزبه افزود: او مردی بود بلندقامت، با چهره‌ای آرام و نگاهی مصمم، آراسته و ساده‌پوش، که در عین متانت و ادب، روحیه‌ای فروتنانه داشت. حضورش در دبیرستان نه‌تنها نظم و انضباط، بلکه روحی تازه در فضای علمی و اخلاقی مدرسه می‌دمید.

حجت‌الاسلام طارمی ضمن اشاره به دوران بیماری استاد روزبه در سال ۱۳۴۷ و تشییع باشکوه او در ۲۱ آبان ۱۳۵۲، تأکید کرد: استاد تا آخرین روزهای عمر، از تلاش برای تعلیم و تربیت دانش‌آموزان دست نکشید. حتی در واپسین سال‌ها، تدریس درس دینی را بر عهده گرفت تا پیوند علم و ایمان در ذهن دانش‌آموزان تقویت شود.

وی در ادامه سخنان خود با تحلیل دیدگاه‌های فکری استاد روزبه گفت: در روزگاری که دوگانه‌های علم و دین، سنت و تجدد، جامعه را دچار سردرگمی کرده بود، استاد روزبه با منش و عمل خود نشان داد که پیشرفت علمی نیازی به تقلید از غرب ندارد. او باور داشت می‌توان علم را در چارچوب فرهنگی و دینی بومی پرورش داد.

این شاگرد استاد روزبه همچنین افزود: استاد همواره بر پیوستگی تاریخی علم در تمدن اسلامی تأکید داشت و با مثال‌هایی از جمشید کاشانی، بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی نشان می‌داد که دانش امروز، استمرار همان میراث گران‌سنگ است.

وی در پایان با اشاره به دقت و عشق استاد به آموزش علوم تجربی خاطرنشان کرد: آزمایشگاه فیزیک دبیرستان علوی با همت و دلسوزی استاد روزبه در سطحی بی‌نظیر اداره می‌شد. او با تربیت شاگردانی منظم، دقیق و علاقه‌مند، الگویی ماندگار از پیوند علم، ایمان و اخلاق را به‌جا گذاشت.

دوایی از دیگر شاگردان استاد روزبه با اشاره به شاخصه‌های اثرگذاری در مدیریت اظهار کرد: افراد اثرگذار کسانی هستند که میان شخصیت و هویت خود فاصله‌ای ندارند؛ همان چیزی هستند که نشان می‌دهند. استاد روزبه دقیقاً چنین فردی بود.

وی افزود: استاد روزبه با اقشار گوناگون جامعه، از علما و دانشمندان گرفته تا دانش‌آموزان، ارتباطی صمیمی و سازنده برقرار می‌کرد و می‌دانست با هر قشر چگونه تعامل کند. این ویژگی، یکی از رازهای نفوذ و محبوبیت او بود.

دوایی در ادامه به شاخص‌های کاریزمای مدیریتی اشاره کرد و گفت: سه ویژگی قدرت، تخصص و راستگویی، اساس اثرگذاری است. استاد روزبه هر سه را داشت. او در فیزیک تخصصی عمیق داشت، در بیان و عمل صادق بود و در جایگاه مدیریتی خود از قدرت برای رشد دیگران استفاده می‌کرد.

این شاگرد استاد روزبه همچنین افزود: از ویژگی‌های دیگر افراد اثرگذار، شوخ‌طبعی به‌جا، آرامش در بحران‌ها و توان تحمل ابهام است. استاد روزبه حتی در دوران بیماری، آرامش خود را حفظ می‌کرد و با متانت به آموزش ادامه می‌داد.

وی در پایان تأکید کرد: اثرگذاری واقعی از معنا داشتن زندگی سرچشمه می‌گیرد. کسانی که می‌دانند چرا زندگی و کار می‌کنند، آرامش درونی و ثبات بیشتری دارند. استاد روزبه با معنا بخشیدن به تعلیم و تربیت، الهام‌بخش نسل‌های متعددی شد.

نهاوندیان، از دیگر شاگردان استاد رضا روزبه، در آیین نکوداشت این معلم برجسته تأکید کرد: بزرگداشت استاد روزبه تنها مرور خاطرات گذشته نیست، بلکه تلاشی برای بازآفرینی مسیر عقلانیت، اختیار و ایمان در نظام آموزشی کشور است.

وی با اشاره به نقش تاریخی و فکری این معلم مصلح گفت: نباید این جلسه را صرفاً تجدید خاطره‌ای با گذشته بدانیم. گرامی‌داشت استاد روزبه حرکتی به‌سوی آینده است؛ زیرا چالش‌هایی که او برای حلشان قیام کرد ـ تعارض علم و دین، نحوه مواجهه با تمدن غرب و بحران اخلاق اجتماعی ـ همچنان در جامعه ما زنده است، حتی پیچیده‌تر از گذشته.

وی افزود: بزرگداشت روزبه در واقع گرامی‌داشت نوعی رویکرد است؛ رویکردی عقلانی، اخلاقی و خلاق در تعلیم و تربیت. ما این نشست و ابتکار راه‌اندازی جایزه استاد روزبه را تلاشی برای بازآفرینی همان مسیر می‌دانیم، نه صرفاً یادآوری خاطرات.

نهاوندیان با تأکید بر اینکه استاد روزبه همانی بود که می‌گفت و به گفته‌اش عمل می‌کرد، تصریح کرد: آنچه در شخصیت استاد روزبه برجسته بود، هماهنگی میان گفتار، رفتار و باور بود. او معلمی بود که نه با توصیه، بلکه با زیست خود تربیت می‌کرد. همان نکته‌ای که خود بارها می‌گفت: فرزندان ما آن‌گونه نمی‌شوند که به آن‌ها می‌گوییم، بلکه آن‌گونه می‌شوند که خودِ ما هستیم.

وی در تبیین دو اصل بنیادین در مکتب فکری استاد روزبه گفت: جان‌مایه رویکرد تربیتی او بر دو محور استوار بود: عقلانیت و اختیارمندی؛ همان دو اصلی که مکتب تشیع بر آن ممتاز است. استاد روزبه همواره بر خردورزی در پذیرش دین تأکید داشت و می‌گفت اصول دین تقلیدی نیست، بلکه باید با برهان و یقین پذیرفته شود.

نهاوندیان با اشاره به نگاه علمی استاد روزبه افزود:
او که خود فیزیک‌دان بود، می‌کوشید نشان دهد علم و ایمان در تضاد نیستند. بارها از او شنیدیم که می‌گفت: مگر می‌شود کسی طبیعت را بخواند، پزشکی بداند، نجوم بیاموزد و به خدا قائل نباشد؟ چنین ناآگاهی از درک درست علم ناشی می‌شود.

وی ادامه داد: استاد روزبه نه‌تنها در پذیرش دین، بلکه در عمل اجتماعی نیز بر عقلانیت تأکید داشت. او می‌گفت امر به معروف و نهی از منکر بدون شناخت دقیق آثار و نتایج، نه کار عاقلانه است و نه مؤثر. این یعنی پرهیز از عمل‌زدگی، عقل‌ستیزی و علم‌گریزی.

در پایان، نهاوندیان با اشاره به اهمیت ادامه دادن راه استاد روزبه تأکید کرد: شاگردان روزبه امروز در دهه‌های پایانی عمر خود، هنوز آرزو دارند همچون او باشند. این یعنی الگوی روزبه زنده است. ما باید با راه‌اندازی جایزه استاد روزبه و بازخوانی اندیشه‌هایش، عقلانیت و معنویت را در آموزش کشور زنده کنیم.